Lokalizacja: ul. Do Kopca Wyzwolenia, 41-940 Piekary Śląskie
Odsłonięcie: 20 czerwca 1937 r.

Pomnik w postaci kopca został wzniesiony w okresie II RP, aby upamiętnić Powstania Śląskie. Miał on uczcić 250-tą rocznicę przemarszu husarii polskiej pod Wiedeń oraz 15-tą rocznicę przyłączenia wschodniej części Górnego Śląska do Polski. Inicjatorem przedsięwzięcia był Kazimierz Florek, będący żołnierzem Legionów Polskich i uczestnikiem III Powstania Śląskiego, choć oryginalnym autorem pomysłu z 1883 r. był Wawrzyniec Hajda, zwany „Śląskim Wernyhorą”.

Pomnik został zbudowany na granicy Piekar Śląskich, blisko Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej. Oficjalne rozpoczęcie budowy nastąpiło 17 września 1932 r., a uroczyste poświęcenie przez ks. Wawrzyńca Puchera odbyło się 20 czerwca 1937 r., w którym uczestniczył ówczesny wicepremier RP, Eugeniusz Kwiatkowski.

Budowa pomnika w postaci kopca trwała pięć lat i osiągnęła wysokość 20 metrów oraz średnicę podstawy 68 metrów. W jej tworzenie zaangażowani byli głównie mieszkańcy Piekar Śląskich i okolicznych miejscowości, ale do miasta przyjeżdżały też delegacje z innych części regionu, kraju i emigracji, przynosząc w urnach ziemię z m.in. Gdyni, Gniezna, Góry św. Anny, Głogowa, Kędzierzyna, Olkusza oraz Cierlickiej w Czechach. W pomniku znalazła się także ziemia z mogił powstańców, pola bitew powstań z 1831 i 1863 r., groby ks. Norberta Bonczyka, ks. Józefa Szafranka, ks. Konstantego Damrota, a także kopce Tadeusza Kościuszki w Krakowie, Unii Lubelskiej we Lwowie oraz Józefa Piłsudskiego na Sowińcu.

Wśród budowniczych pomnika znaleźli się Wojciech Korfanty, Gustaw Morcinek, Kazimierz Gołba i Pola Gojawiczyńska, a także liczna grupa byłych powstańców, wśród których byli Paweł Cyms, Walenty Fojkis, Jan Józef Ludyga-Laskowski i Stanisław Mastalerz.

W okresie III RP pomnik ulegał degradacji, został poddany renowacji. Obecnie pełni on rolę symbolu walki o polskość i pamiątki po walkach powstańców śląskich [J. Wycisło, Kopiec Wyzwolenia. Geneza, historia, symbol tożsamości. „Folia Historica Cracoviensia” 2002, v. 8; A. Kołodziejczyk, Kopiec Wyzwolenia w Piekarach Śląskich. Piekary Śląskie 2012; D. Pietrucha, Piekary ku chwale bohaterom, czyli rzecz o Kopcu Wyzwolenia. Piekary Śląskie 2017]. Więcej informacji dostępnych tutaj oraz tutaj 

Zobaczmy jak kopiec prezentuje się aktualnie. 

Zamieszczone we wpisie fotografie pochodzą ze zbiorów Śląskiej Biblioteki Cyfrowej oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego. Zostały poddane cyfrowej koloryzacji.